Frida Kahlo: Η τέχνη του να πονάς

Ζωγράφος, κομμουνίστρια, επαναστάτρια μα πάνω απ’ όλα Μεξικάνα. Αυτές ήταν οι βασικές ιδιότητες μίας φολκλόρ προσωπικότητας που κατάφερε να βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στις εμβληματικότερες γυναίκες του 20ου αιώνα.

Η Φρίντα Κάλο γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου του 1907 στο Κογιοακάν του Μεξικό. Το γενέθλιο ωροσκόπιο σκιαγραφεί τη ζωή της και μας επιτρέπει να γνωρίσουμε τον άνθρωπο πίσω από τις εικόνες. Ήταν Καρκίνος με Σελήνη σε θέση έξαρσης στο Ταύρο και ωροσκόπο Λέων, μία εύθραυστη ψυχή με λιονταρίσια δύναμη και ανάγκη για καλαισθησία. Ο ωροσκόπος της κι ο κυβερνήτης του σε σύνοδο με τον Ποσειδώνα είναι μία μόνο από τις πολλές ενδείξεις της καλλιτεχνικής αλλά και εξαρτημένης φύσης της από ουσίες, αλκοόλ και φάρμακα¹. Ο πυρήνας του ωροσκοπίου της, Καρκίνος. Τα άτομα αυτά είναι συνήθως προσκολλημένα στην ασφάλεια, λειτουργούν ενστικτωδώς, δένονται πολύ με την οικογένεια και αγαπούν τη παράδοση και τις ρίζες τους άλλωστε η τέχνη της, ο τρόπος που ζωγράφιζε ακόμα και το ντύσιμο της είχαν σκοπό να προάγουν την ιστορία του τόπου της². Η σύνοδος Βόρειου Δεσμού- Ήλιου-Δία-Ποσειδώνα στο Καρκίνο, αντικατοπτρίζει την εξιδανίκευση και τη μεγάλη αδυναμία που είχε η Φρίντα στον ασθενικό πατέρα της ο οποίος καταγόταν από τη Γερμανία και δούλευε ως φωτογράφος αλλά και ως ζωγράφος³. Της άνοιξε τους ορίζοντες, της γνώρισε τις τέχνες και της έμαθε να είναι ανεξάρτητη⁴. Η πολυαστρία που προαναφέρθηκε είναι τοποθετημένη στον 11ο οίκο γι’ αυτό από μικρή ήταν αντιδραστική και ασχολούνταν με τα κοινά ενώ μεγαλώνοντας έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος του Μεξικό⁵ και πάλεψε για τις ρίζες της⁶.

Η Φρίντα έζησε από θαύμα…

Η ζωή της θα μπορούσε να είναι πολύ πιο εύκολη αν δεν ερχόταν ο Άρης απέναντι από τον Ήλιο της (σε ιδιομοιρία) παρέα με τον Ουρανό. Αλλά ας τα πάρουμε με τη σειρά. Στον 5ο οίκο της ο Άρης κάνει σύνοδο με τον Ουρανό και τον Νότιο Δεσμό στον Αιγόκερω (και αντίθεση με τη πολυαστρία του Ήλιου-Δία-Ποσειδώνα) που ναι μεν υποδηλώνει ένα πρωτοποριακό, καλλιτεχνικό ταλέντο που επαναστατεί ενάντια στο κατεστημένο αλλά ταυτόχρονα κάνει το άτομο οξύθυμο, ριψοκίνδυνο, με ασθενικές τάσεις και ροπή στα ατυχήματα και τις εγχειρήσεις. Η Φρίντα στην ηλικία των 6 ετών προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα που είχε ως αποτέλεσμα το δεξί της πόδι να μείνει κοντύτερο και πιο αδύναμο από το αριστερό, κουτσαίνοντας από κει κι έπειτα αλλά αυτό ήταν μόνο η αρχή⁷. Στις 17 Σεπτεμβρίου του 1925 σε ηλικία 18 ετών, το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε με τον τότε σύντροφο και συναγωνιστή Αλεχάντρο Γκόμεζ Αρίας, προσέκρουσε σε ένα τραμ, τραυματίζοντας αλλά και σκοτώνοντας πολλούς επιβάτες. Η Φρίντα έζησε από θαύμα αφού η σπονδυλική της στήλη είχε σπάσει σε τρία σημεία, το δεξί της πόδι σε έντεκα, ο ώμος της βγήκε από τη θέση του, ο αυχένας έσπασε ενώ ένας μεταλλικός χειρολισθήρας διαπέρασε τη λεκάνη και εξήλθε από τη γενετήσια περιοχή της προκαλώντας μόνιμα γυναικολογικά προβλήματα και αδυναμία τεκνοποίησης⁸. Φυσικά σε αυτό, εκτός από τον Άρη-Ουρανό στο 5ο οίκο, καθοριστικό ρόλο έπαιξε και η σύνοδος Αφροδίτης-Πλούτωνα σε τετράγωνο με τον Κρόνο στον 8ο οίκο, καθώς αυτές οι όψεις δε παράγουν μόνο ερωτικά ή οικονομικά προβλήματα αλλά και δυσλειτουργία των γεννητικών οργάνων σε γυναικείο ωροσκόπιο. Εξαιτίας αυτού του τροχαίου η Φρίντα έζησε παρέα με τον πόνο την υπόλοιπη ζωή της ενώ υπέστη 32⁹ εγχειρήσεις και πολλές εκτρώσεις και αποβολές¹⁰.

Το μεσουράνημα στον Ταύρο σε σύνοδο με τη Σελήνη της έδωσε μια σκληρή μητέρα αλλά ταυτόχρονα την έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή στις γυναίκες!

Παράτησε το όνειρο της να γίνει γιατρός¹¹ (Ήλιος-Ποσειδώνας), καθηλώθηκε στο κρεβάτι για δύο χρόνια και για να περάσει πιο ευχάριστα το καιρό της, ο πατέρας της έδωσε τα πινέλα του και κάπως έτσι η Φρίντα επιδόθηκε στη ζωγραφική φτιάχνοντας κυρίως δικά της πορτραίτα αφού της είχαν τοποθετήσει έναν καθρέφτη πάνω από το κρεβάτι για να βλέπει τον εαυτό της και να μη νιώθει μοναξιά¹². Χάρη στην όψη Αφροδίτης-Πλούτωνα, τα έργα της είχαν ζωηρά χρώματα μεν αλλά ο πόνος που βίωνε, αποτυπώθηκε με ωμό και ειλικρινή τρόπο αγγίζοντας σε βάθος τους θεατές¹³. Σε ηλικία 22 ετών παντρεύτηκε τον κατά 20 χρόνια μεγαλύτερο και καταξιωμένο ζωγράφο Ντιέγκο¹⁴ Ριβέρα που την στήριξε οικονομικά¹⁵, όπως υπογράφονταν από την Αφροδίτη της στον 10ο οίκο σε τετράγωνο με τον Κρόνο. Μια θυελλώδης σχέση μίσους και πάθους (ας μη ξεχνάμε τον Πλούτωνα) που παρά τις απιστίες και τους χωρισμούς, κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής της¹⁶.

Τα τελευταία λόγια στο ημερολόγιο της ήταν: «Περιμένω την έξοδο με ευχαρίστηση κι ελπίζω να μη γυρίσω ποτέ ξανά».

Η «χτυπημένη» Αφροδίτη (κυβερνήτης 3ου οίκου) πέρα από τα κινητικά προβλήματα της επιφύλασσε και τη προδοσία από την αδερφή της που διατηρούσε σχέση με τον άντρα της όσο καιρό η Φρίντα τη φιλοξενούσε¹⁷. Μετέπειτα βέβαια συμφιλιώθηκαν και η αδερφή της τη φρόντισε μέχρι το θάνατο της. Σεξουαλικά -εκτός από τα προβλήματα και τους περιορισμούς που της δημιουργούσε ο Κρόνος στον 8ο οίκο- δεν έβαζε ταμπέλες και πειραματιζόταν με άντρες και γυναίκες αφού ο Ποσειδώνας (κυβερνήτης 8ου) θόλωνε τα όρια κι έκανε αντίθεση με Άρη-Ουρανό στον 5ο προκαλώντας έρωτες κεραυνοβόλους να έρχονται και να φεύγουν ξαφνικά¹⁸. Το μεσουράνημα στον Ταύρο σε σύνοδο με τη Σελήνη της έδωσε μια σκληρή μητέρα¹⁹ αλλά ταυτόχρονα την έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή στις γυναίκες αφού για την εποχή της ήταν από τις ελάχιστες- ίσως και η μόνη- γυναίκα ζωγράφος που απέκτησε τέτοια φήμη επηρεάζοντας με την τέχνη και τις απόψεις της, μεγάλη μερίδα ανθρώπων²⁰ (Αφροδίτη-Πλούτωνας στους Διδύμους στην ακμή του 11ου οίκου). Προς το τέλος της ζωής της -κι έπειτα από φριχτούς πόνους εξαιτίας του πρόσφατα ακρωτηριασμένου ποδιού της- δοκίμασε την αυτοκτονία χωρίς επιτυχία²¹. Τελικά έφυγε από πνευμονική εμβολή στις 13 Ιουλίου του 1954 σε ηλικία 47 ετών²². Τα τελευταία λόγια στο ημερολόγιο της ήταν: «Περιμένω την έξοδο με ευχαρίστηση κι ελπίζω να μη γυρίσω ποτέ ξανά».²³

Από τη Σουλάη Κατερίνα

Πηγές

1. Herrera 2002, pp.412–430
2. Burrus 2005, p.203.
3. Herrera 2002, pp.4–9Ankori 2002, p.17.
4. Herrera 2002, pp.10–20 Burrus 2005, p.199 Ankori 2013, p.45 Burrus 2008, p.16.
5. Herrera 2002, pp.109–113 Zamora 1990, pp.78–80.Ankori 2002, pp.144–145.
6. Zelazko, Alicja (2019).“Frida Kahlo | Biography, Paintings, & Facts”. Encyclopædia Britannica. Retrieved 7 April 2020.
7. Herrera 2002, pp.10–20 Ankori 2013, p.44.
8. Maranzani, Barbara.“How a Horrific Bus Accident Changed Frida Kahlo’s Life”.Biography. Retrieved 6 July 2020.
9. Zamora 1990, p.122 Herrera 2002, pp.383–389 Burrus 2005, p.205.
10. Herrera 2002, pp.133–160 Burrus 2005, pp.201 Zamora 1990, p.46 Kettenmann 2003, p.32 Ankori 2013, p.87–94.
11. Ankori 2002, p.101 Ankori 2013, p.51.
12. Kettenmann 2003, pp.17–18 Herrera 2002, p.62–63 Burrus 2005.
13. Courtney, Carol.“Frida Kahlo’s life of chronic pain”.Oxford University Press’s Academic Insights for the Thinking World. Oxford University Press. Retrieve 6 December 2020.
14. Zamora 1990, p.35.
15. Herrera 2002, pp.93–100.
16. Zamora 1990, p.130.
17. Herrera 2002, pp.180–182 Zamora 1990, pp. 46–47 Burrus 2005, p.203 Ankori 2002, pp. 159–160.
18. Herrera 2002, pp.295–315 Zamora 1990, p.70.
19. Kettenmann 2003, pp.8–10 Zamora 1990, p.16 Ankori 2002, p.18 Burrus 2005, p.199.
20. Ankori 2002, pp.3–5 Deffebach 2006, p.189 Pankl and Blake 2012, p.1.
21. Herrera 2002, pp.412–430.
22. Herrera 2002, pp.425–433.
23. Herrera 2002, pp.425–433.

Βιβλιογραφία

• Burrus, Christina (2005). “The Life of Frida Kahlo”. In Dexter, Emma (ed.). Frida Kahlo. Tate Modern.
• Burrus, Christina (2008). Frida Kahlo: ‘I Paint my Reality’. ‘New Horizons‘ series. London: Thames & Hudson
• Herrera, Hayden (2002). Frida: A Biography of Frida Kahlo. Harper Perennial.
• Ankori, Gannit (2002). Imaging Her Selves: Frida Kahlo’s Poetics of Identity and Fragmentation. Greenwood Press.
• Ankori, Gannit (2013). Frida Kahlo. Reaktion Books.
• Deffebach, Nancy (2006). “Frida Kahlo: Heroism of Private Life”. In Brunk, Samuel; Fallow, Ben (eds.). Heroes and Hero Cults in Latin America. University of Texas Press.
• Pankl, Lis; Blake, Kevin (2012). “Made in Her Image: Frida Kahlo as Material Culture”. Material Culture. 44 (2): 1–20.
• Pankl, Lis; Blake, Kevin (2012). “Made in Her Image: Frida Kahlo as Material Culture”. Material Culture. 44 (2): 1–20.
• Zamora, Martha (1990). Frida Kahlo: The Brush of Anguish. Chronicle Books.

Photograph by peramuseum.org