Οι πλανητικές όψεις καθ όλη τη διάρκεια του 1939 και 1940 και ιδιαίτερα τον Οκτώβριο και της αρχής του ελληνο-ιταλικού πολέμου δείχνουν ότι, το ουσιαστικό κίνητρο για το «ΟΧΙ» ήταν η ανάγκη φυγής προς τα εμπρός του καθεστώτος Μεταξά.
Η κατάσταση στη χώρα (Χάρτης του 1830)
- Η χώρα ναι μεν βρίσκεται σε δικτατορικό καθεστώς αλλά φαίνεται πως πρέπει να υπάρχει ανησυχία και υποβόσκουσα αναταραχή στο λαό.
- Η μάχη με τους Βέλγους δανειστές στο Δ.Δ.Δ. (Διεθνές Διοικητικό Δικαστήριο), φαίνεται πως έχει χαθεί και θα πρέπει να επιβληθούν μέτρα περιστολής δημοσιονομικών δαπανών και αύξησης της φορολογίας, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι δανειστές, πιθανώς σε καθεστώς μνημονίου.
- Ο συνδυασμός του προβλήματος αυτού με την έλλειψη πόρων για εξοπλισμούς, π.χ. έρανος για την αεροπορία, δημιουργεί ένα απαισιόδοξο κλίμα και φαίνεται πως διαμορφώνονται τέτοιες συνθήκες που επιβεβαιώνουν τις συνθήκες του λαού που μπορεί να οδηγήσουν σε εξέγερση και σε πολιτειακή αλλαγή.
- Φαίνεται επίσης πως στην επίμαχη περίοδο πρέπει να υπήρξαν προτάσεις από ξένους κεφαλαιούχους για επενδύσεις που αφορούσαν εξόρυξη πρώτων υλών, που η κυβέρνηση φρόντισε να αξιοποιήσει προπαγανδιστικά για να καλύψει και το θέμα της απόφασης του Δ.Δ.Δ., αλλά και τις φοβίες του λαού για τα μέτρα που θα έπρεπε να πάρει προκειμένου να εξυπηρετηθεί το χρέος.
- Η επίθεση κατά της χώρας έγινε για αποκατάσταση της «τάξης» των σφαιρών επιρροής, αλλά και για τον έλεγχο των διαδρόμων μεταφορών και, δευτερευόντως για αξιοποίηση για λογαριασμό του Άξονα των φυσικών πόρων της χώρας.
- Η χώρα αναγκάζεται να τα βάλει με υπέρτερες δυνάμεις που, όχι μόνο είχαν σαν στόχο να βλάψουν και να εκμεταλλευτούν τη χώρα, αλλά ήθελαν ταυτόχρονα να λύσουν τις διαφορές τους και με άλλες δυνάμεις που αντιπάλευαν για την παγκόσμια κυριαρχία και τελικά θα αναγκαζόταν να προσαρμοστεί για των όπλων στις νέες συνθήκες.
Ιωάννης Μεταξάς
- Αισθάνεται πιεσμένος από την ανάγκη εφαρμογής της απόφασης του Δ.Δ.Δ. και γιατί τη θεωρεί άδικη αλλά και γιατί φοβάται καθολική λαϊκή εξέγερση
- Έχει την ανάγκη να αφήσει μια σπουδαία παρακαταθήκη και δουλεύει στην κατεύθυνση να προσελκύσει ξένες επενδύσεις – και για λόγους ουσίας, αλλά και για να ισορροπήσει την υλοποίηση της απόφασης του Δ.Δ.Δ. – πράγμα που φαίνεται να πετυχαίνει.
- Ο Μεταξάς μπορεί να ήταν εθνικο-σοσιαλιστής – άρα στο ίδιο πολιτικό κλίμα με τον Άξονα – και η κήρυξη του πολέμου από τους Ιταλούς και ουσιαστικά από τον Άξονα ήταν κάτι που περίμενε, αλλά και απευχόταν, ίσως γιατί είχε λάβει διαβεβαιώσεις από το Βερολίνο, αλλά τα αδιέξοδά του τον ανάγκασαν να σηκώσει το γάντι
- Για να σηκώσει το γάντι και να απαντήσει με το ΟΧΙ στους Ιταλούς, πέρα από την φιλοπατρία του μέτρησαν και μια σειρά από λόγους όπως:
- Πρέπει, με κάποιο τρόπο, να διαισθανόταν το φυσικό του τέλος.
- Το χρηματο-οικονομικό αδιέξοδο της Χώρας και η πιθανότητα ανατροπής του αν αναγκαζόταν να επιβάλλει δημοσιονομικά μέτρα.
- Η πιθανότητα άτακτης διάλυσης του καθεστώτος του στην περίπτωση της συνθηκολόγησης και οι συνέπειες γι αυτόν, άσχετα αν σε προσωπικό επίπεδο τις δικαιολογούσε ως ανάγκη ολοκλήρωσης του έργου του.
- Θεωρώ πως δεν πίστευε ότι θα κερδίζαμε. Στην περίπτωση αυτή και παρόλο που ένας από τους λόγους που απέρριψε την συνθηκολόγηση ήταν πως θεώρησε πως οι ομοϊδεάτες του Ιταλοί και Γερμανοί τον πρόδωσαν, θα εύρισκε έναν τρόπο να διασωθεί πολιτικά χάρη στις διασυνδέσεις του στη Γερμανία.
Συμπεράσματα
Η δικτατορία Μεταξά επιβλήθηκε σε μια χώρα με πολιτειακό προσανατολισμό προς το Άγγλο – Σαξονικό κατεστημένο για να αποφευχθεί η διολίσθηση της χώρας προς τον κομμουνισμό, αλλά και για να κρατηθούν οι ισορροπίες με το βαθύ ευρωπαϊκό κατεστημένο στο οποίο πρόσκειτο ο Μεταξάς.
Μια από τις πρώτες ενέργειες του Μεταξά ήταν να σταματήσει να εξυπηρετεί το εξωτερικό χρέος, προσφεύγοντας ταυτόχρονα στο Δ.Δ.Δ. Η απόφαση του Δ.Δ.Δ. που βγήκε μετά δυο χρόνια ήταν καταδικαστική για την Ελλάδα και αυτό σήμαινε πως η διοίκηση Μεταξά θα έπρεπε να εφαρμόσει σκληρή δημοσιονομική πολιτική, προκειμένου να εξυπηρετήσει το χρέος, γεγονός που σε συνδυασμό με τη δυσφορία του λαού από το απολυταρχικό καθεστώς, αύξανε κατακόρυφα τον κίνδυνο. Ή ούτως ή άλλως μεγάλη ταμειακή στενότητα της χώρας, εξ αιτίας της έλλειψης επενδύσεων, είχε δραματικά αρνητικές επιπτώσεις στα εξοπλιστικά προγράμματα όπου, παρόλο που δαπανήθηκαν 12 δις δραχμές την περίοδο 1936 – 1940 για την οχύρωση της χώρας, το καθεστώς αναγκάστηκε να καταφύγει στον περίφημο «έρανο για την αεροπορία», προκειμένου να αγοράσει καινούρια αεροπλάνα.
Το πρόβλημα της χώρας, όπως και σήμερα, είναι πως βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο για τους διαδρόμους μεταφορών που συνδέουν την Ευρώπη με τον υπόλοιπο κόσμο και το βαθύ ευρωπαϊκό κατεστημένο θέλει τον απόλυτο έλεγχό της. Και αυτό πέρα και ανεξάρτητα από το γεγονός πως η χώρα διέθετε πρώτες ύλες, αναγκαίες για τη βιομηχανία που επίσης ελέγχει το βαθύ ευρωπαϊκό κατεστημένο. Να θυμίσω πως μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς, οι τελευταίοι έκαναν συστηματικές έρευνες για πετρελαϊκά κοιτάσματα σε διάφορες περιοχές της χώρας. Ο Μεταξάς πίστευε πως το σύμφωνο διατήρησης του status quo στην ανατολική Μεσόγειο, ανάμεσα στην Ιταλία και στη Βρετανία, σε συνδυασμό με τις διαβεβαιώσεις του Μουσολίνι το 1938, πως θέλει ειρηνικές σχέσεις με την Ελλάδα και την σχεδόν ταυτόχρονη εγγύηση των συνόρων της χώρας από τους Βρετανούς και τους Γάλλους, αλλά με συνδυασμό με τις παραδοσιακά καλές του διασυνδέσεις με το Βερολίνο, θα του διασφάλιζαν την μακροημέρευσή του στην εξουσία.
